نگرشی بر قنات با محوریت آموزش و احیاء فناوری بومی، فرهنگ ومعماری ایرانی

آب از دیرباز مهمترین عامل عمران و توسعه در جهان بوده است. توجه به وضعیت خاص منابع آب و توزیع ناهمگون بارندگی، خشکسالی های پی در پی، رعایت نشدن اصول مربوط به نگهداری و حفاظت منابع آب، در طول تاریخ ذهن خلاق بشر را به خود مشغول داشته، تا به شیوه های گوناگون در جستجوی کشف را ه حل های بدیع و خلاقانه برای رفع این مسأله بوده و به فکر استفادۀ بهینه از فنون بهره برداری از آب های زیرزمینی و ترویج آموزش بیشتر در این زمینه باشد. استخراج آب های زیرزمینی به صورت قنات، به عنوان یکی از پدیده های شگفت انگیز دست ساختۀ انسان، توجه بسیاری از مورخان و پژوهشگران را نیز به خود جلب نموده و این سامانه های پایدار طبیعی و سازگار با محیط زیست، امروزه مورد توجه کشورهای پیشرفتۀ دنیا نیز قرار گرفته، و حتی یکی از موضوعات جذاب علمی و آموزشی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی می باشد. قنات، میراث ماندگار پنهان درون خاک و یکی از گنجینه های علمی و فرهنگی ایرانیان محسوب می شود. در واقع، قنات ها از مهم ترین بناهای زادبومی ایران و ماحصل فرهنگ و هنر ایرانی، طی نسل ها به وجود آمده اند. پرداختن به موضوع قنات از دیدگاه صنعت گردشگری و پرداختن به امر آموزش، و همچنین برگزاری کارگاه های آموزشی در این زمینه نیز، علاوه بر آشکار نمودن گوش ههای مبهم روند فنآوری بومی در این سرزمین، خود می تواند بهانه ای برای پیشبرد توسعۀ علمی، فرهنگی و اقتصادی در ایران به حساب آید. این مقاله، ضمن مطالعه و بررسی فنآوری پایدار قنات در فرهنگ ایرانی و تأثیر آن بر محیط زیست و منظر طبیعی، به امر ضرورت ترویج آموزش در این زمینه، چه از جنبه های فنی- زیست محیطی و چه از نظر دیدگاه تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن میپردازد، و با هدف بسط دانش و فنآوری قنات و نگرشی نو بر آن و با گسترش فرهنگ گردشگری، چگونگی حفظ، احیاء و بهره برداری پایدار از این دستآورد عظیم بشری را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد.